“Ek het sommer al van kleintyd af saam met my pa in sy bakkie op die plaas rondgery en die beste middagslapies was wanneer ons so rondgery het,” sê Thomas Bourbon-Leftley toe Landbouweekblad by hom in die skoolvakansie gaan kuier het. Hy is maar 12 jaar oud, maar hy bestuur al vandat hy sewe jaar oud is die plaasbakkie (met ratte) op hul plaas Môrelig buite die Paarl.
En al staan hy nog kort in sy kouse, het die man klaar ’n boereplan gemaak om die pedale van die Toyota-bakkie by te kom. “Kom kyk hier, tannie, ek het kussings gepak sodat ek oor die stuurwiel kan kyk en naby genoeg aan die pedale kan sit.”
Só boer Thomas-hulle
Sy pa, William, boer al 28 jaar saam met sy broer en suster. Een van die familieboerdery se plase is Môrelig, waar Thomas saam sy ouers en twee ouer broers bly. Dit is 180 ha groot, maar daar word net op ongeveer 40 ha met nektariens en pruime geboer, want die res is meestal berg.
Die plaas kry sy water uit drie bronne, verduidelik William, naamlik boorgat, die Wemmershoekdam en die Wemmershoekrivier wat oor die plaas loop.
“Ons het opgehou om sitrus te plant, want dit het nie geld gemaak nie,” sê Thomas heel saaklik. Die nektariens wat hulle in 2019 aangeplant het, is sy gunsteling-vrug.
“Ná oestyd sal ons kyk watter vrugte ons na Europa kan stuur, dit sal afhang van die kwaliteit. Die res wat oorbly, verkoop ons op die markte of aan winkels. Soms kom hier ook vrugtesmouse op die plaas om te koop. Dis dan wat ek met die vurkhyser mag rondry om palette rond te skuif.”
As Thomas kon, sou hy elke dag geboer het, maar die skooltoeganery staan soms tussen hom en sy planne.
Die lekker van boer!
“Dit is vir my baie lekker om dop te hou hoe die blommetjie verander in ’n vrug en die vrug groei, ons dit oes en dit weer in geld verander. Die verskillende stadiums fassineer my. Ek hou ook daarvan as oom Piet van Ceres af kom en my en die werkers leer hoe om nuwe snoeitegnieke toe te pas.”
Sy gunsteling-program op televisie is Boer soek ’n vrou, en hy lees ook Landbouweekblad. “Ek lees veral die dele waar boere vertel hoe hulle boer en wat hulle geleer het.”
Aardjie na sy vaartjie
“My pa inspireer my. Ek pas net by boerdery, en ek het ál my pa se boerdery-gene geërf. Hy leer my alles, en het nog áltyd al my duisende vrae geduldig en mooi beantwoord en die boerdery baie mooi aan my verduidelik.
“As ek so na my pa kyk, besef ek dit gaan nie altyd goed in die landbou nie, en ek het al geleer boerdery is nie altyd maklik nie. Een seisoen is alles 100%, en die volgende jaar werk dit nie alles mooi uit nie. Maar hy maak altyd planne! Ek leer so baie by hom en hy is ’n baie goeie voorbeeld vir my.”
Vakansies is vir boer
Die heel lekkerste ding vir Thomas is om soggens wakker te word wanneer hy weet hy hoef nie skool toe te gaan nie. “Vakansietye op die plaas is vir my die lekkerste, selfs lekkerder as om iewers vakansie te gaan hou, want hier kan ek boer.
“Op die dae wanneer ek nie hoef skool toe te gaan nie, kan ek die hele dag met die bakkie rondry, take vir my pa doen en boer.” Van sy take sluit sal soms in om die besproeiing te herstel as die spuitjies stukkend is.
Oestyd wat gewoonlik teen die middel van November tot Maart is, is ook vir hom die lekkerste tyd op die plaas.
Oor skool en wiskunde
So tuis soos wat Thomas op die plaas is, is hy ook op die skoolbanke, hoewel dit nie van die begin af in sy skoolloopbaan die geval was nie.
Volgens hom het hy aan die begin van sy skoolloopbaan gedink dat skool nutteloos is.
“Die oggend toe ek vir die eerste keer moes opstaan om gr. R toe te gaan, het ek skielik besef ek wíl boer! Ek wou nie skool toe gaan nie en vir ’n hele ruk moes my ma my soms by die skool se hek instoot en vir die juffrou sê om my ‘net te vat’, want boer is ál wat ek wou doen. Ek het self vir die juffrou ook gesê my pa kan my mos al hierdie goed leer.
Hy sug eers so ’n bietjie. “My siening oor skool het wel intussen verander, want ek weet hoe belangrik opvoeding – veral wiskunde – vir boere is. As jy boer, gaan jy baie wiskunde moet gebruik en daarom wil ek dit verstaan. Wiskunde is ook nou al my gunsteling-vak.”
So tussen die boerdery en skool deur is hy ook ’n kranige krieketspeler wat nou die dag nog ’n vyftigtal vir die Paarl Boys’ Primary School se 13B-span aangeteken het. “Ek geniet ook rugby en hokkie.”
